Tadž Mahal je jedan od najpoznatijih arhitektonskih spomenika u Indiji. Nalazi se u gradu Agri u saveznoj državi Uttar Pradesh. Izgradio ga je mogulski vladar šah Džahan za svoju ženu Persijanku Ardžumand Bano Begum, poznatu i pod imanom Mumtaz Mahal. Gradnja Tadž Mahala trajala je između 1631. i 1654. godine, a na njoj je radilo 22 000 ljudi.
Tadž Mahal se smatra zavrhunac mogulske arhitekture, a gradnje tokom vladavine ove dinastije je zaista bilo mnogo. Tadž Mahal u sebi kombinuje elemente persijskih, indijskih, i islamskih arhitektonskih stilova. Zbog svog izuzetnog značaja ovaj spomenik se od 1983. godine nalazi na UNESCO – voj listi svetske baštine, a na njoj je upisan kao „ dragulj islamske umetnosti u Indiji i jedan od univerzalno priznatih remek dela svetskog nasleđa “.
Tadž Mahal predstavlja kompleks više arhitektonskih struktura. Bela mermerna kupola dominira mauzolejem, i predstavlja njegov najupečatljiviji deo. Gradnja ovog zdanja trajala je dvadesetak godina, a njegov glavni projektant bio je iranski arhitekta Ustad Ahmad Lahauri.
Ideja o gradnji mauzoleja potekla je od same Mutmaz Mahal. Ona je preminula tokom porođaja svog četrnaestog deteta, a neposredno pre smrti izrazila je želju da joj se izgradi mauzolej kakav svet do tada nije video. Skrhani šah Džahan je svojoj ženi obećao da će njena želja biti ispunjena. Odmah nakon njene smrti započelo se sa planovima o izgradnji. Glavni mauzolej završen je 1648. godine, a ostatak kompleksa je dograđivan u narednim godinama. Ono što Tadž Mahal razlikuje od ostalih mogulskih građevina jeste to da on nije građen od crvenog kamena peščara, već od belog mermera s umetnutim dragim kamenjem. Gradnja Tadž Mahala isplanirana je veoma pažljivo. Do detalja se znala celokupna organizacija gradilišta. Građeinski materijal dovlačen je iz cele Indije i Azije. Za transport materijala korišćeno je preko 1 000 slonova. Beli mermer stizao je iz Radžastana, jaspis iz Pendžaba, žad i kristal iz Kine, tirkiz sa Tibeta, lapis lazuli iz Avganistana, safiri sa Šri Lanke, karneol iz Arabije. Koliko je šah Džahan voelo svoju ženu svedoči podatak da je u građevinu umetnuto 28 različitih dragih i poludragih kamenja.
Mauzolej ja izgrađen prema strogom simetrijskom obliku. Centar i dominantno mesto Tadž Mahala jeste simetrična grobnica od belog mermera. Nad njom se izdiže velika kupola dvostruke konstrukcije koja povećava njenu visinu. Humajunova grobnica u Nju Delhiju služila je kao inspiracija za gradnju Tadž Mahala. Zdanje se sastoji od četiri sprata. U prizemlju se nalaze grobnice šaha Džahana i Mumtaz. Ceo kompleks sastoji se od velikog broja pomoćnih objekata, kao što su džamija i džavab, bazar i odmaralište, druge grobnice… Tu su i vrtovi koji celom kompleksu daju impresivan izgled.
Iako je tokom svog postojanja Tadž Mahal u nekoliko navrata bio u realnoj opasnosti da bude srušen, kako tokom britanske vlasti, Drugog svetsko rata, i rata između Indije i Pakistana, ovo zdanje je ipak preživelo i danas predstavlja pravi dragulj indijske arhitekture. Tamošnje stanovništvo ga zove Srcem Indije, a poed toga što predstavlja arhitektonsko čudo, svetsku slavu je stekao po velikoj ljubavi vladara i njegove žene. Danas je Tadž Mahal jedna od najposećenijih destinacija u svetu. svake godine ovo zdanje posećuje između dva i četiri miliona turista. Nedavno je Tadž Mahal proglašen za jedno od sedam svetskih čuda novog sveta. Za sve ljubitelje Indije, predivne arhitekture, kao i za sve romantične duše, Tadž Mahal je pravo mesto za posetiti. Poseta Tadž Mahalu je jedinstveno i nezaboravno iskustvo. Sećanja iz Tadž Mahala nikada neće izbledeti.